9 MAYIS DÜNYA ÇÖLYAK GÜNÜ
Çölyak ince bağırsakta
gluten adlı proteine karşı ömür boyu süren ve kronikleşen alerjik bir sindirim
sistemi hastalığı olup; çölyaklı kişilerin buğday, arpa, çavdar ve yulaf gibi
gluten içeren tahıllardan uzak durması gerekmektedir.
Çölyak hastalığı
genetik bir hastalıktır. Ailevi kalıtım söz konusudur. Hastalık yaşamının her
hangi bir bölümünde ortaya çıkabilmektedir. Bazen çölyak hastalığı, bir
ameliyat, doğum sonrası, gebelik sürecinde, viral enfeksiyon ya da şiddetli
duygusal stresten sonra tetiklenebildiği gibi direkt çölyak hastalığı
tablosuyla da ortaya çıkabilir. Literatürde; çocukluk,ergenlik, orta yaş ve yaşlılıkta ortaya çıktığı görülmüştür.
Vücutta immunolojik cevabı tetikleyen çevresel (gluten tüketimi) ve genetik
faktörlerin birlikte rol oynaması sonucunda ortaya çıkar.
İlimizde merkez ve tüm
ilçelerde Çölyak Günü olması dolayısıyla bilgilendirme ve farkındalık
çalışmaları yapıldı. Kalkandere Şaban Cengiz İlçe Entegre Hastanesi tarafından
Kalkandere Çayırlı İlkokulu/Ortaokulu öğrencilerine yönelik eğitim verildi.
Derepazarı Toplum Sağlığı Merkezi sağlık personeline, Derepazarı İlçe Müftülüğü
personeline, İkizdere Hakkı Emine Ekşi İlçe Devlet Hastanesi personeline,
İyidere Toplum Sağlığı Merkezi personeline
yönelik eğitim çalışması yapıldı. Sağlıklı Yaşam Aracı eşliğinde
Derepazarı, Pazar, İyidere ilçelerimizde ve il merkezinde halka yönelik
bilgilendirme çalışması yapıldı.
Çölyak hastalığı olan
çocuklarda özellikle karın ağrısı, karında şişlik, ishal, huzursuzluk,
iştahsızlık, enfeksiyonlarda artış ve gelişme geriliği, kusma, kilo alamama ve
boy uzamasında yavaşlama gibi tipik belirtilerle ortaya çıkabilir. İleri
yaşlarda hastalığın belirtileri daha geniş bir yelpazeye yayılır.
Yetişkinlerde karın
bölgesinde öne doğru şişkinlik, yaşa göre kilo azlığı, kas zayıflığı, kansızlık ,
dışkıda anormallik, büyük tuvalet ihtiyacının artması, ishal, kusma, bezginlik,
nedeni bilinmeyen karaciğer hastalıkları, büyüme geriliği, ağız içinde oluşan aftlar, iştahsızlık, gaz şikayetleri, eklem ve kemik ağrıları, sinirlilik, ciltte
kaşıntılı döküntüler .
Çölyak hastalığında diyet tedavisinde tüketilmemesi gereken
besinler:
•
Buğday,
arpa, çavdar ve yulaf katkılı her türlü ürün. (un, bulgur, bulgur pilavı,
irmik, makarna, şehriye, kuskus, ekmek, kek, pasta, kurabiye, bisküvi, börek,
çörek, gofret, simit, kraker, dondurma külahı, unlu tatlılar, gluten içeren
hazır salça, ketçap, un ilave edilen çorbalar, soslar, tarhana, yarma gibi).
•
Galeta
ununa, una batırılarak kızartılmış tavuk balık gibi et ürünleri.
•
Malt
kullanılan içecekler, bira votka cin v.b.
•
Guten
içeren hazır çorbalar, köfte, pane harçları gibi hazır çeşniler.
•
Sirke,
çikolata, puding, sakız, ketçap, mayonez, dondurma gibi gıdaların bazılarında
gluten bulunabilmektedir. Bunlar yenilmeden önce muhakkak ürün hakkında bilgi
edinilmelidir.
•
Tuzlu,
soslu kuruyemişler, glutenle yapıştırıldığı için yasaktır. Ancak bunların
glutenle işlem görmemiş hali, gluten içermeyen kuruyemişler serbesttir.
Glutensiz diyette ayrıca
nelere dikkat edilir?
•
Doğal
gıdalara önem verilmeli.
(süt-et-balık-yumurta-sebze-kurubaklagil-pirinç-mısır-patates)
•
Okul ve
dışarıda yemek yerken dikkatli seçimler yapılmalı.
•
Buğday unu
karışık mısır unu, pirinç ununa dikkat edilmeli.
•
Çok iyi bir
etiket okuyucusu olunmalı . Etiketsiz gıda tüketiminde de çok dikkat edilmeli.
•
İlaçlar,
kozmetik ürünleri, şampuan, kremler vb. gluten içerikleri yönünden dikkatli
kullanılmalı.
•
Pişirme ve
hazırlık aşamasında güvenli gıdaların glutenli gıdalarla bulaş olmamasına
dikkat edilmeli.
Çölyak hastalığında tüketilen özel glutensiz gıda ürünleri
mevcuttur. Bunlar:
Glutensiz un, glutensiz
makarna, glutensiz şehriye, glutensiz çikolata, glutensiz kek, glutensiz kraker , glutensiz irmik, glutensiz güllaç, glutensiz bisküvi, glutensiz tarhana.
* Ayrıca gluten içermeyen karabuğday (greçka) üretilmekdir.
